O Elon δεν είναι φίλος σου - Η βιογραφία ενός παπατζή
Δημοσιεύτηκε: Παρ Ιούλ 11, 2025 2:51 pm
Κάποιος συνφορουμίτης ενοχλήθηκε που είπα τον Elon Musk "παπατζή". Εξήγησε μάλιστα πως η γνώμη μου είναι προιον "αριστερών κόμπλεξ" και ότι "δεν έχω ιδέα τι έχει καταφέρει αυτός ο άνθρωπος από το τίποτα". Πώς τολμάω εγώ, ένας κοινός θνητός, να μιλήσω για τον Tony Stark της διπλανής πόρτας;
Είχα τον Elon στα drafts μου. Δεν κάνω πλάκα, έχω μερικές ιδέες για posts που πηγάζουν από τις συζητήσεις που κάνουμε εδώ στο φόρουμ (ναι καταλαβαίνω πως δεν είναι πολύ νορμάλ συμπεριφορά αυτή
):
Είχα έτοιμα κάποια πράγματα και με βάση αυτά που έγραψα στον yawn.brigade χθες αποφάσισα να επιταχύνω αυτό το ποστ (αν και το είχα για αργότερα).
Αν κάνουμε μερικά βήματα πίσω μπορούμε να δούμε πως ο Elon Musk δεν είναι το πρόβλημα (το αίτιο δηλαδή). Είναι απλά σύμπτωμα μιας εποχής που μπλέκει την ιδιοκτησία με την εφεύρεση, το marketing με την επιστήμη, το podcast τυχαίων με την ιατρική, και το edgy χιούμορ των 14χρονων με κριτκή σκέψη.
Ο Musk θα ήθελε πολύ να είναι ο Τέσλα. Αλλά δεν. Είναι ο Έντισον. Ο Elon Musk είναι ο άνθρωπος που σου πουλάει πίσω το λεωφορείο ως "Boring Tunnel". Που υπόσχεται full self-driving εδώ και 10 χρόνια. Είναι ο CEO που σε μηνύει αν αποκαλύψεις ότι οι εργάτες του Tesla τραυματίζονται στις γραμμές παραγωγής. Είναι αυτός που έκανε retweet "pronouns suck", είπε ότι ο George Soros "μισεί την ανθρωπότητα", και παριστάνει τον σταυροφόρο της ελευθερίας του λόγου ενώ κάνει ban όποιον τον κοροιδεύει.
Όμως για εκατομμύρια ανθρώπους, είναι οραματιστής. Σωτήρας. Ο τύπος που Θα μας πάει στον Άρη.
Οι ιδεολογία μου είναι σχετικά ξεκάθαρη στους αναγνώστες του φόρουμ. Στο κείμενο αυτό δεν θα παριστάνω ότι δεν θα παραβάλλω τις ιδέες μου αλλά θα προσπαθήσω να τις περιορίσω και να μείνω όσο γίνεται σε γεγονότα. Δεν θέλω να κάνω τον αναγνώστη να τον μισήσει. Για αρχή θέλω να τον προσέξεις. Να δεις τις αντιφάσεις, τις ατάκες που αλλάζουν ανάλογα το κοινό, τα ψέματα που επαναλαμβάνονται τόσο ώστε να γίνουν θέσφατα.
Ο στόχος είναι να του αφαιρέσουμε το πέπλο του ήρωα και να τον τοποθετήσουμε εκεί που ανήκει. Δίπλα σε κάθε άλλον εργοδότη που έφτιαξε έναν μύθο για να μην ακούγεται η φωνή των εργατών του.
Κεφάλαιο 1: Ο Μύθος του Αυτοδημιούργητου
Υπάρχει η ιδέα ότι ο Elon Musk λέει ότι ξεκίνησε από το τίποτα. Το κοινό του τον φαντάζεται να φτιάχνει startups από το υπόγειο, με έναν παλιό 486 και κουπόνια για pizza. Οι υποστηρικτές του γράφουν ότι κοιμόταν στο γραφείο του και δούλευε 120 ώρες τη βδομάδα "για να πετύχει". Σαν να μιλάμε για μάρτυρα σε tech περιβάλλον.
Το πρόβλημα με αυτό δεν είναι απλώς ότι είναι υπερβολή. Είναι μεγάλο ψέμα.
Ο πατέρας του, Errol Musk, ήταν μηχανικός, επιχειρηματίας και σύμφωνα με συνεντεύξεις του ίδιου του Elon, είχε μερίδιο σε ένα ορυχείο σμαραγδιών στη Ζάμπια. Ο Elon ισχυρίστηκε αργότερα ότι δεν ξέρει καν αν υπήρχε αυτό το ορυχείο. Βέβαια, σε συνέντευξη στο Forbes είχε αναφέρει πως πήγαιναν στη Νέα Υόρκη και αγόραζαν Rolex με μετρητά από τις τσέπες τους. Η αλήθεια είναι εντελώς απλή. Ο Musk προέρχεται από λευκή, προνομιούχα οικογένεια στη Νότια Αφρική, με περιουσία, κοινωνικό κεφάλαιο και διασυνδέσεις. Και όμως, κατάφερε να πείσει εκατομμύρια ανθρώπους ότι είναι μία μίξη Νίκολα Τέσλα και Ρόκι Μπαλμπόα. Ένας αυτοδίδακτος οραματιστής που έτρωγε βραστά αυγά μέχρι να φτιάξει την Tesla (που δεν την έφτιαξε). Κανείς δεν λέει ότι δεν δούλεψε. Το θέμα είναι ότι δεν ξεκίνησε από το μηδέν.
Πώς ξεκίνησαν όλα: Zip2
Το Zip2, η πρώτη του επιχείρηση, δεν ήταν ιδέα του Elon. Ήταν του αδελφού του, Kimbal. Ο Elon είχε κάποιες τεχνικές γνώσεις, αλλά κυρίως είχε την οικονομική στήριξη από την οικογένεια. Οι πρώτες του προσπάθειες δεν θα έβλεπαν funding αν δεν υπήρχε χρήμα από το σπίτι. Η εταιρεία πωλήθηκε στην Compaq για περίπου $300 εκατομμύρια, και ο Elon βγήκε με $22 εκατομμύρια καθαρά. Από εκεί μπήκε στο PayPal.
Αλλά και εκεί, δεν ήταν "οραματιστής". Ήταν πρόβλημα. Ένας από τους αρχικούς συνιδρυτές είπε ότι δεν είχε ιδέα από software engineering και ότι επέμενε σε αλλαγές (όπως να αλλάξουν το backend της εταιρείας από Unix σε Windows
) που απειλούσαν να διαλύσουν τα πάντα. Ο ίδιος ο Peter Thiel τον αντικατέστησε. Ο Peter Thiel! Ο άνθρωπος που λέει ότι η δημοκρατία είναι εχθρός του καπιταλισμού. Όταν αυτός είναι η φωνή της λογικής, κάτι δεν πάει καλά με την πάρτη σου.
Ο Elon ως προιόν δημοσίων σχέσεων (και αυτοπροβολής)
Το αφήγημα του αυτοδημιούργητου είναι όσο παλιός είναι και ο καπιταλισμός. Αλλά με τον Musk, έχουμε κάτι πιο εξελιγμένο. Έχουμε έναν self-mythologized άνθρωπο. Το PR του είναι τόσο ισχυρό που έχει καταφέρει να ξεπλύνει δεκαετίες προνομίου, αλαζονείας και επενδυτικής επιθετικότητας σε μερικά memes και μια ωραία πόζα δίπλα σε πυραύλους. Και κάπου εκεί μπορούμε να βρούμε είναι το πραγματικό ταλέντο του Musk. Όχι στην επιστήμη. Όχι στην διοίκηση. Αλλά στην υποκριτική.
Ακούγεται ήδη η φωνή από την προτελευταία σειρά "Ναι, και τι πειράζει που δεν ξεκίνησε από το μηδέν; Όλοι οι πλούσιοι έτσι ξεκινάνε". Ναι, αλλά αυτός παρουσιάζει τον εαυτό του σαν φαινόμενο ενάντια στο σύστημα. Σαν το παιδί που τα κατάφερε μόνο του, που δεν του χαρίστηκε τίποτα. Και αυτό είναι προσβλητικό για κάθε άνθρωπο που όντως ξεκίνησε από το τίποτα και πάλεψε για ψίχουλα. Δεν είναι μόνο το ψέμα που είναι προβληματικό. Είναι πως χρησιμοποείται σαν εργαλείο ιδεολογίας. Το αφήγημα "ο Elon τα κατάφερε άρα μπορείς κι εσύ" γίνεται όπλο κατά της συλλογικής δράσης. Όποιος δεν τα καταφέρνει, απλώς "δεν δούλεψε αρκετά." Όποιος ζητάει εργασιακά δικαιώματα, "δεν έχει όραμα." Και έτσι, ο Elon είναι ο ιδανικός εργοδότης για την εποχή του που σε εμπνέει να δουλέψεις υπερωρίες χωρίς να πληρωθείς, γιατί "έτσι κάνουν οι μεγάλες ιδέες".
Ο Musk λατρεύει να παρουσιάζεται ως "φυσικός", και καλά κάποιος που μπορούσε να συζητήσει φυσική με τον Feynman και να τον παρακαλάνε στο CERN να τους εξηγήσει πως τρακάρουν τα σωματίδια. Στην πραγματικότητα, όμως, το "πτυχίο Φυσικής" του είναι διακοσμητικό. Απ'όσο κατάφερα να δω το μόνο επίσημο πτυχίο του ήταν στη Διοίκηση Επιχειρήσεων (Wharton), και το "physics" προστέθηκε σε δεύτερο χρόνο, με ελάχιστο ακαδημαικό βάρος. Έχουν γραφτεί επίσης πράγματα για το PhD στο Stanford. Που το παράτησε σε δύο μέρες νομίζω; Παρ' όλα αυτά, ο μύθος του "παραλίγο διδάκτορα" συνεχίζει να ανακυκλώνεται. Είναι ο απόλυτος credential speedrunner με modus operandi δηλώνεις κάτι, το τουιτάρεις, το αναπαράγουν 50 άρθρα, et voilà έχεις πτυχίο.
Ο Μusk παριστάνει τον gamer για να φανεί πιο προσιτός στους "nerds" αλλά στην μανία του αυτή διέπραξε το ασυγχώρητο αδίκημα του stolen valor σε video games. Ισχυριζόταν ότι ήταν ανάμεσα στους "top 20 παίκτες του κόσμου" στο Diablo IV. Όποιος έχει ακουμπήσει αυτά τα παιχνίδια μία φορά στη ζωή του καταλαβαίνει την αντίφαση. Δεν υπάρχει περίπτωση να είσαι top πάικτης ενώ δουλεύεις "120 ώρες τη βδομάδα". Όταν όμως έπαιξε δημόσια Path of Exile 2 σεlivestream, το cringe έφυγε σε στρατοσφαιρικά επίπεδα. Το χειρότερο δεν είναι ότι αθέτησε τις προσδοκίες που και καλά έχουν τεθεί. Είναι ότι, "αγοράζοντας" μια επίδειξη δεξιοτεχνίας, ο Μusk απέδειξε πως είναι τόσο λιγούρης για αποδοχή, ένας βαθιά ανασφαλής άνθρωπος που έχει ανάγκη να εμφανίζεται "ένας από εμάς".
Κεφάλαιο 2: Ο Δισεκατομμυριούχος με τις 5 Αλήθειες και τις 4000 Υπερβολές
Ομολογώ πως ο Musk έχει ένα ιδιαίτερο ταλέντο: μπορεί να πει ψέματα, υπερβολές ή υποσχέσεις επιστημονικής φαντασίας με τέτοιο ύφος αυτοπεποίθησης, που σε κάνει να αισθάνεσαι χαζός αν αμφισβητήσεις το παραμικρό. Το χειρότερο είναι οι υπερβολές του δεν είναι "της στιγμής". Είναι επαναλαμβανόμενες, στρατηγικές, και αρκετά συχνά πολύ χρήσιμες στο να βγάζουν κάποιοι λεφτά
Hyperloop
Το 2013 ο Musk παρουσίασε το Hyperloop ένα "σχεδόν υπερηχητικό" μέσο μαζικής μεταφοράς που θα πήγαινε από το Λος Άντζελες στο Σαν Φρανσίσκο μέσα σε 35 λεπτά. Πέρασαν 10+ χρόνια, έγιναν μερικά demo που θύμιζαν γαμήλια καρότσα σε λούνα παρκ, και η τεχνολογία έμεινε στα χαρτιά.
Όμως κάθε φορά που έμπαινε στο τραπέζι η δημόσια χρηματοδότηση για κανονικά, γήινα τρένα υψηλής ταχύτητας, κάποιος πολιτικός ανέσυρε την "καινοτομία" του Musk σαν επιχείρημα. Το Hyperloop κατέληξε να είναι αντιπερισπασμός. Ένα corporate meme με σκοπό να σαμποτάρει τις επενδύσεις σε δημόσιες υποδομές.
Full Self-Driving από το 2016
Ο Musk υποσχέθηκε ότι μέχρι το 2017 τα Tesla θα μπορούν να πάνε από τη μία ακτή των ΗΠΑ στην άλλη, χωρίς να κάνεις εσύ σαν οδηγός τίποτα. Το 2024, το FSD ακόμα βρίσκεται σε beta. Οι οδηγοί Tesla πεθαίνουν επειδή εμπιστεύονται ένα προιόν που το marketing του ξεπερνά την πραγματικότητά του. Και φυσικά, η Tesla χρεώνει το FSD εδώ και χρόνια. Οποιαδήποτε startup στο Kickstarter το έκανε αυτό, θα είχε φάει μήνυση. Ο Elon το πουλάει σαν όραμα. Μάλιστα, όταν έγινε γνωστό ότι το περίφημο demo του FSD ήταν προβιντεοσκοπημένο και με ανθρώπινη παρέμβαση, ο Musk δεν απάντησε ποτέ επί της ουσίας. Γιατί να το κάνει όμως; Τα περισσότερα media δεν το ανέφεραν καν.
Το Starlink ως λύση στην παγκόσμια φτώχεια
Ο Musk λέει ότι θέλει να φέρει internet στα πιο απομακρυσμένα χωριά του πλανήτη. Τι δεν λέει; Ότι το αρχικό κόστος εγκατάστασης είναι εκατοντάδες δολάρια και η μηνιαία συνδρομή επίσης υψηλή. Δηλαδή, "διαδίκτυο για όλους", μόνο για όσους μπορούν να το αγοράσουν. Και μάλιστα, το Starlink υποστηρίζεται και από κρατικές συμβάσεις, γιατί η φαντασίωση της ιδιωτικής καινοτομίας πάντα χρειάζεται λίγη δημόσια επιχορήγηση για να σταθεί στα πόδια της.
"Dirt to Battery in 30 Days"
Ο Musk είπε σε επενδυτές πως η Tesla μπορεί να μετατρέπει πρώτες ύλες σε έτοιμες μπαταρίες "σε λιγότερο από ένα μήνα". Πρόκειται για μια συνειδητή εξιδανίκευση. Οι μπαταρίες της Tesla απαιτούν κοβάλτιο, λίθιο και νικέλιο που προέρχονται από εφοδιαστικές αλυσίδες με σοβαρότατες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αν ο Musk ήθελε πράγματι να αποδείξει ότι η αλυσίδα του είναι καθαρή, θα έδινε πρόσβαση σε ερευνητές. Δεν το κάνει.
Γιατί όλα αυτά συγχωρούνται;
Ο κόσμος αγαπά τα μεγάλα λόγια. Και τα media αγαπούν τους ανθρώπους που πουλάνε όνειρα με γυαλιστερό περιτύλιγμα. Ο Musk καταφέρνει να είναι στη μάπα μας σχεδόν κάθε μέρα, όχι γιατί κάνει κάτι αληθινά νέο, αλλά γιατί πουλάει ελπίδα στο χρηματιστήριο της προσδοκίας. Και όσο πιο πολλά λες, τόσο πιο δύσκολο είναι να θυμηθούν όλοι τι είπες πριν 3 χρόνια.
Εκεί παρατηρείται η εξής ειρωνεία: όταν ο Musk λέει μία αλήθεια μέσα σε δέκα υπερβολές, οι υποστηρικτές του το μετρούν σαν ποσοστό επιτυχίας και όχι σαν εξαπάτηση.
Κεφάλαιο 3: Ο εφευρέτης που δεν εφηύρε τίποτα
Ας ξεκινήσουμε με κάτι απλό και εύκολα αποδείξιμο. Ο Elon Musk δεν είναι εφευρέτης. Δεν είναι μηχανικός, δεν είναι προγραμματιστής, δεν είναι επιστήμονας. Αν όμως ρωτήσεις αρκετό κόσμο, θα σου πει ότι "ανακάλυψε το ηλεκτρικό αυτοκίνητο", ότι "έφτιαξε πυραύλους από το μηδέν", ότι "προγραμμάτισε τις πρώτες γραμμές του PayPal σε BASIC όταν φορούσε ακόμα πάνες".
Tesla: Η εταιρεία που παράτησε τους ιδρυτές της.
Ο Musk μπήκε στην Tesla, δεν την ίδρυσε. Την είχαν ιδρύσει οι Martin Eberhard και Marc Tarpenning. Ο Musk ήταν αρχικά επενδυτής. Έβαλε λεφτά. Και μετά άρχισε να βάζει και...λόγο. Ώσπου έγινε βασιλιάς. Μετά από μια σειρά εσωτερικών ρήξεων και ένα πραξικοπηματικό restructuring, οι ιδρυτές εξαφανίστηκαν, και ο Musk άρχισε να παρουσιάζεται ως "Founder και CEO".
Πραγματικά δεν μπορώ να βρω πιο ξεκάθαρη περίπτωση παραχάραξης της ιστορίας (cue χιτάκι παπάδων) στον χώρο της τεχνολογίας. Μάλιστα, ο Eberhard τον μήνυσε για δυσφήμιση, ακριβώς επειδή ο Musk παρουσίαζε τον εαυτό του ως ιδρυτή. Η υπόθεση λύθηκε εκτός δικαστηρίου, και πλέον, για να αποφευχθούν νομικές γκρίνιες, η Tesla λέει ότι έχει "πέντε ιδρυτές". Πρακτικά δηλαδή ο Musk έχωσε την μούρη του στην ίδρυση εκ των υστέρων.
Οι πατέντες που δεν έγραψε (αλλά μπήκε co-inventor)
Σε αρκετές από τις πατέντες της Tesla εμφανίζεται ως co-inventor. Μόνο που οι μηχανικοί που δούλεψαν πάνω τους αναφέρουν ότι ο Musk δεν συμμετείχε καθόλου στη διαδικασία. Δεν έγραψε τίποτα, δεν σχεδίασε τίποτα, δεν έκανε review, δεν υπέγραψε κώδικα. Τι έκανε; Πίεσε να προστεθεί το όνομά του. Για λόγους ιδιοκτησίας. Δηλαδή image ownership. Φυσικά δεν είναι ο μόνος που το έχει κάνει στην ιστορία της τεχνολογίας αλλά αυτό δεν τον κάνει λιγότερο απατεώνα.
Boring Company: Η εφεύρεση του τούνελ
Η Boring Company ξεκίνησε ως λύση για την κίνηση στους δρόμους. Η ιδέα ήταν να σκάψουμε υπόγεια τούνελ για να περνούν ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Τώρα κάντε το λίγο εικόνα. Τούνελ. Με αυτοκίνητα. Που περιμένουν σε σειρά. Που πάνε με χαμηλή ταχύτητα. Αν αυτό δεν είναι απλά ένα πανάκριβο και πανηλίθιο λεωφορείο, δεν ξέρω τι είναι.
Έστησαν την πρώτη εγκατάσταση στο Λας Βέγκας. Τεράστιο hype. Τελικά ήταν ένας στενός διάδρομος κάτω από τη γη, με Tesla που οδηγεί άνθρωπος. Δηλαδή ούτε καν αυτόνομο. Ο Musk πήρε την έννοια των υπόγειων υποδομών και την έκανε αξιοθέατο χωρίς λειτουργικότητα.
SpaceX: Τα λεφτά των άλλων καιοι ιδέες της NASA
Πρώτα απ’ όλα να ξεκαθαρίσω ότι η SpaceX είναι μια εντυπωσιακή εταιρεία που έχει καταφέρει πολλά και εντυπωσιακά πράγματα. Αλλά ας ξεκαθαρίσουμε μερικές παρανοήσεις: Ο Musk δεν σχεδίασε κανέναν πύραυλο. Ο Musk δεν έκανε τα μαθηματικά για καμία τροχιά. Ο Musk δεν ήταν στις ομάδες R&D που ανέπτυξαν συστήματα προσεδάφισης. Ήταν απλά ο τύπος με το χρήμα που προσέλαβε ανθρώπους με τεχνογνωσία. Μέχρι εδώ όλα καλά και νορμάλ. Το πρόβλημα είναι ότι μιλάει και παρουσιάζεται σαν να ήταν ο Oppenheimer της διαστημικής εποχής.
Στην πραγματικότητα η SpaceX έχει συμβάσεις δισεκατομμυρίων με τη NASA. Χρησιμοποιεί δημόσια γνώση και κρατική χρηματοδότηση, αλλά παρουσιάζεται σαν ο ιδιώτης που "ξεπέρασε τη γραφειοκρατία".
Ο Elon ως curator: Εφευρέτης ιδεών άλλων
Μπορούμε πλέον να αναγνωρίσουμε ένα pattern. Δεν φτιάχνει. Αγοράζει, μπαίνει, ελέγχει το brand. Δεν καινοτομεί. Συσκευάζει. Δεν εφευρίσκει. Καδράρει.
Φανταστείτε έναν DJ βάζει τραγούδια άλλων, κάνει remix με autotune και στα credits βλέπεις "All songs inspired by my αφεντομουτσουνάρα". Δεν είναι απαραίτητα κακό να είσαι curator. Είναι όμως κοροιδία να προσποιείσαι τον συνθέτη.
Κεφάλαιο 4: Εργοδότες του διαστήματος
Όσο ο Musk καλλιεργεί την εικόνα του οραματιστή, στο παρασκήνιο χτίζει έναν από τους πιο σκληρούς, αντι-εργατικούς μηχανισμούς στη Silicon Valley. Αυτός που υπόσχεται "ένα καλύτερο μέλλον για την ανθρωπότητα" είναι ο ίδιος που απολύει εργαζόμενους επειδή ζήτησαν τουαλέτα, που διώχνει συνδικαλιστές, και που πανηγυρίζει όταν διαλύει εργασιακά σωματεία.
Tesla: Ο θαυμαστός καινούργιος εργασιακός κόσμος
Στα εργοστάσια της Tesla, η εργατική πολιτική είναι copy-paste από δυστοπία. Τα στοιχεία θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι σοκαριστικά αλλά η αλήθεια είνια πως είναι σούπερ αναμενόμενα:
- Εργατικά ατυχήματα σε ποσοστά που ξεπερνούν κατά πολύ τον μέσο όρο του κλάδου.
- Συστηματικές πιέσεις σε εργαζόμενους να μην κάνουν διάλειμμα για τουαλέτα ή φαγητό.
- Απολύσεις εργατών που τόλμησαν να μιλήσουν σε δημοσιογράφους ή να υποστηρίξουν συνδικαλιστική δράση.
- Τεράστιο turnover προσωπικού.
Η Tesla κατηγορήθηκε επίσημα από το National Labor Relations Board των ΗΠΑ ότι παραβίασε εργατικά δικαιώματα. Ο Musk, αντί να υπερασπιστεί την εταιρεία του, έγραψε στο Twitter ότι "δεν χρειάζεσαι συνδικάτο όταν έχεις stock options". Βέβαια δεν έχουν όλοι stock options, αλλά έχουν όλοι ανάγκη να ζήσουν χωρίς να τους σακατεύει το εργοστάσιο.
Union-busting με στυλ
Είναι γνωστή η ύπαρξη οργανωμένης εκστρατείας κατά της συνδικαλιστικής δράσης στην Tesla. Κρυφοί έλεγχοι, ψυχολογική πίεση, παρακολουθήσεις. Αν οι εργάτες προσπαθούσαν να μιλήσουν σε δημοσιογράφους, υπήρχε σύστημα προειδοποίησης. Και δεν είναι μόνο τα εργοστάσια. Ο Musk καλλιεργεί ένα κλίμα που απαιτεί απόλυτη αφοσίωση και παθητική λατρεία. Όποιος δεν "ταυτίζεται με το όραμα" είναι περιττός. Όποιος ζητήσει σεβασμό στον χρόνο του, είναι "μαλθακός".
Την κουλτούρα αυτή την συναντάμε και στην SpaceX. Έργαζόμενοι που υπέγραψαν ανοιχτή επιστολή με αίτημα να σεβαστεί η εταιρεία την αξιοπρέπεια τους, απολύθηκαν μαζικά. Το "free speech" σταματά εκεί που ξεκινά η free agency (ένα μοναδικό μπασκετικό reference) των υπαλλήλων.
Και λίγη φυλετική διάκριση για γλυκάκι
Το εργοστάσιο της Tesla στην Καλιφόρνια κατηγορήθηκε επίσημα ότι λειτουργούσε με καθεστώς συστημικού ρατσισμού. Μαύροι υπάλληλοι κατήγγειλαν ότι δέχονταν ρατσιστικές προσβολές, ότι τοποθετούνταν σε πιο βαριές και επικίνδυνες θέσεις, και ότι οι καταγγελίες τους αγνοούνταν συστηματικά. Η πολιτεία της Καλιφόρνια μήνυσε την εταιρεία. Ο Musk είπε απλώς ότι πρόκειται για "ανυπόστατες κατηγορίες". Για έναν άνθρωπο που λατρεύει να μιλά για "meritocracy", το merit στα εργοστάσια του μοιάζει πιο πολύ με την απόλυτη υποταγή, και η "ισότητα ευκαιριών" μοιάζει πολύ με εκμετάλλευση.
Οραματιστής ή απλά ένα αφεντικό;
Ο Elon δεν φέρνει καμία επανάσταση. Φέρνει το εργοστάσιο του 19ου αιώνα σε καινούρια μορφή. Και το χειρότερο είναι ότι καταφέρνει να το πουλά ως απελευθερωτικό project. Όταν μια τεχνολογική εταιρεία παρουσιάζει την εργασιακή πειθαρχία ως "προσωπική ανάπτυξη", έχουμε φύγει από τον χώρο της καινοτομίας και μπήκαμε στα λημέρια της αίρεσης.
Κεφάλαιο 5: Η Κατάληψη του Twitter
Ο Elon Musk μπήκε στο Twitter σαν σπασικλάκι που κατάφερε να γίνει δημοφιλής. Μπήκε με διάθεση, έκανε αστεία, trolling (επιπέδου γυμνασίου), προμόταρε κάτι κουράδες κρυπτονομίσματα και γενικά το έπαιζε 14χρονος edgelord. Μέχρι που μια μέρα θύμωσε και είπε: "Θα το αγοράσω". Και το έκανε. Για 44 δισεκατομμύρια δολάρια.
Γιατί όμως; Για την "ελευθερία του λόγου" είπε. Αλλά όπως έχουμε δει, η κατάληψη του Twitter ήταν λιγότερο επένδυση και περισσότερο ολοκληρωτική επίθεση κατά της δημόσιας σφαίρας (σας παραπέμπω σε προηγούμενα ποστ για αυτή την έννοια ).
Ελευθερία λόγου...λολ
Ο Musk αυτοπαρουσιάζεται ως υπέρμαχος της απόλυτης ελευθερίας του λόγου. Όμως η πράξη ήταν κάπως διαφορετική:
- Shadow bans σε λογαριασμούς που τον κορόιδευαν.
- Κατέβασε tweets και ολόκληρους λογαριασμούς δημοσιογράφων.
- Μπλόκαρε την πρόσβαση στο substack, όταν δημοσιογράφοι άρχισαν να τον κριτικάρουν εκεί.
- Επαναφέρει φασίστες, ενώ διώχνει αριστερούς, φεμινιστές, συνδικαλιστές.
Ο "ελεύθερος λόγος" του Musk είναι ένα δίκτυο ενός ατόμου, με τα όρια να εξαρτώνται από το εγώ του. Όταν ο Elon λέει "ελευθερία", εννοεί "ελευθερία για μένα".
"Ναι αλλά βάζει αξία!"
Όταν ανέλαβε, απέλυσε το 80% του προσωπικού μέσα σε λίγες βδομάδες. Όχι με κάποιο σχέδιο (φυσικά). Με ψυχολογικό εκφοβισμό όπως emails στις 2 το πρωί, απειλές για "hardcore commitment" κλπ. Το Twitter έχασε:
- τους μηχανικούς που κρατούσαν συστήματα live,
- τους moderators που εμπόδιζαν παιδική πορνογραφία και βία,
- τη διαφημιστική του βάση, επειδή κανείς σοβαρός χορηγός δεν θέλει το brand του δίπλα σε QAnon ψεκασμένους.
Έτσι, η πλατφόρμα υποβαθμίστηκε εντελώς τεχνολογικά και πολιτισμικά, ενώ ο Musk έκανε αναδιανομή της ορατότητας σε όποιον τον έγλειφε στο TL.
Το Twitter 2.0: Προσβολή, αυθαιρεσία, ιεραρχία
Η νέα πλατφόρμα ονομάστηκε "X". Είχε αρκετή πλάκα όταν άρχισε να βαφτίζει υπηρεσίες Χ-τάδε, όπως ξέρω γω Χ-music αλλά για κάποιο λόγο δεν είδαμε ποτέ το X-videos Ο Musk έβαλε τη μπλε συνδρομή με την οποία σου πουλούσε την ελπίδα πως θα εμφανίζεσαι πιο ψηλά στο TL. Aγορά ορατότητας με λίγα λόγια. Μια χρηματιστηριακή έκδοση του κοινωνικού κεφαλαίου.Επίσης:
- Πείραξε τους αλγορίθμους ώστε ό,τι κάνει like ή γράφει ο ίδιος, εμφανίζεται σε εκατομμύρια χρήστες.
- Έκανε rate limiting στην ανάγνωση tweets για να αναγκάσει χρήση του X app.
- Και φυσικά, έδωσε πρόσβαση σε alt-right επιρροές για "συμβουλευτική".
Αυτό δεν είναι καν απλές corporate κουράδες. Είναι μεταμοντέρνος αυταρχισμός σε soundtrack του Rick and Morty.
Γιατί αγόρασε τελικά το Twitter;
Ο Musk δεν είναι (πολύ) χαζός. Ξέρει ότι οι πύραυλοι θέλουν επενδυτές. Ξέρει ότι οι αυτοκινητοβιομηχανίες χρειάζονται hype. Ξέρει ότι το "μύθος" του, το brand "Elon", δεν μπορεί να ζήσει χωρίς ένα τεράστιο ηχείο. Το Twitter είναι ο μηχανισμός κατασκευής δημόσιας συναίνεσης. Είναι η πλατφόρμα στην οποία ο ίδιος ο Musk χτίζει τη δημόσια εικόνα του, καταστέλλει αμφισβήτηση, και κάνει testing στις αφηγήσεις του.
Δεν τον ενδιαφέρει να κερδίσει χρήματα. Τον ενδιαφέρει να μην υπάρχει δημόσιος χώρος στον οποίο δεν έχει έλεγχο. Καλωσήρθατε στον ιδιωτικοποιημένο διάλογο.
Κεφάλαιο 6: Η Ιδεολογία του Musk
(ή: καπιταλισμός με αποικιοκρατική αισθητική και 4chan)
Ο Elon Musk είναι φορέας μιας ιδεολογίας που συνδυάζει:
- ακραίο ατομικισμό τύπου Ayn Rand,
- τεχνοκρατικό μεσσιανισμό της Silicon Valley,
- νεο-αποικιοκρατική φαντασίωση
- και ένα πολιτισμικό σαβουάρ-βιβρ που έχει ξεπηδήσει από κατώγια του internet.
Ο Musk είναι το απόσταγμα του πώς η τεχνολογία μετατράπηκε σε θρησκεία, και ο ίδιος αυτοανακηρύχθηκε προφήτης. Τον ενδιαφέρει η ηγεμονία πάνω στον ορισμό της προόδου και όχι η πρόοδος η ίδια.
Η πολιτική του "free speech absolutism"
Ο Musk το παίζει υπερασπιστής της ελευθερίας του λόγου. Αλλά στην πραγματικότητα, αυτό που πρεσβεύει είναι το δίκαιο του ισχυρού. Ο πλούσιος έχει μεγάφωνο, ο φτωχός πνίγεται στη φασαρία. Ο φασίστας έχει δικαίωμα στη γνώμη του, ο τρανς ακτιβιστής όχι. Ο Musk έχει δικαίωμα να απολύει, αλλά όχι οι εργαζόμενοι να οργανώνονται. Η ελευθερία του λόγου γίνεται εργαλείο καταστολής, όχι προστασίας. Η ιδεολογία είναι πάρα πολύ απλή. Όλοι μπορούν να μιλούν, μέχρι να με ενοχλήσουν.
Η "εξυπνάδα" ως νέο είδος αριστοκρατίας
Μέσα από συνεντεύξεις, tweets και το έργο του, ο Musk προωθεί την ιδέα πως όσοι είναι "έξυπνοι" δικαιούνται παραπάνω χώρο, λόγο, εξουσία. Και ποιοι είναι έξυπνοι; Όσοι συμφωνούν με αυτόν. Είναι ένα νέο meritocracy-φετίχ, όπου εξυπνάδα σημαίνει και ηθική αξία. Ο Musk δεν ενδιαφέρεται για τον δημοκρατικό λόγο. Θέλει να αντικατασταθεί η δημοκρατία με "διακυβέρνηση των λογικών" και φυσικά, θεωρεί τον εαυτό του βασιλιά αυτού του γκρουπ.
Κι όμως, κάθε φορά που ανοίγει αυτό το ρημάδι το στόμα του για να μιλήσει σοβαρά για φιλοσοφία, πολιτική ή βιοηθική, ακούγεται σαν έφηβος που μόλις διάβασε το The Fountainhead και νομίζει πως ανακάλυψε τη σκέψη.
Το κενό στο μήνυμα
Η ιδεολογία του Musk δεν έχει καμία συνοχή. Είναι απλά αισθητική. Vibes. Δεν υπάρχει όραμα, υπάρχει μόνο το branding ενός οράματος.
Το μόνο σταθερό σημείο είναι ότι όλα πρέπει να περνούν από αυτόν. Η τεχνολογία, η επικοινωνία, η αφήγηση. Θέλει να είναι ο θεματοφύλακας του μέλλοντος. Και το μέλλον, αν βασιστεί σ’ αυτόν, είναι ένας ατομικιστικός εφιάλτης με ηλεκτρικό πριόνι.
Επίλογος: Ο Άνθρωπος που εφηύρε τον εαυτό του
Ο Elon Musk είναι ίσως το πιο πετυχημένο προϊόν της εποχής του. Όχι γιατί άλλαξε τον κόσμο με τις εφευρέσεις του αλλά γιατί κατάφερε να πείσει εκατομμύρια ανθρώπους ότι το έκανε.
Έβαλε το όνομα του πάνω σε πράγματα που δεν έφτιαξε, απέλυσε ανθρώπους που δούλευαν σε αυτά, εξαγόρασε πλατφόρμες για να προστατεύσει τη φήμη του, και μετέτρεψε την τεχνολογία από συλλογική προσπάθεια σε θρησκεία με αρχιερέα.
Το πρόβλημα δεν το εντοπίζω μόνο στον Musk. Είναι το σύστημα που τον γεννά και τον χρειάζεται. Ένα σύστημα που λέει:
- Δεν χρειάζεται να είσαι τίμιος, αν είσαι "ιδιοφυια",
- Δεν χρειάζεται να λογοδοτείς, αν έχεις λεφτά,
- Δεν χρειάζεται να φτιάχνεις κάτι, αν μπορείς να πείσεις ότι το φτιάχνεις.
Είναι ο Εντισον της εποχής των social media, το λευκό αγόρι με τα λεφτά του μπαμπά και την αίρεση από πίσω που μεγάλωσε και πήρε τον κόσμο στα χέρια του για να τον κάνει καθρέφτη του εγώ του αντί να τον αλλάξει.
Αν υπάρχει κάτι που αξίζει να κρατήσουμε από όλο αυτό το κατεβατό είναι το ότι δεν χρειαζόμαστε άλλους ήρωες-CEO. Χρειαζόμαστε συλλογική σοβαρότητα, όχι ατομική ματαιοδοξία.
Πόσο εύκολα πουλάς το μέλλον, αν έχεις λεφτά;
Ως συνήθως, σας ευχαριστώ πολύ αν φτάσατε ως εδώ. Δεκτές οποιεσδήποτε κριτικές σε στυλ, ύφος, δομή ώστε τα επόμενα να είνα καλύτερα
Η καρδιά μου πάει σε εσάς:
Είχα τον Elon στα drafts μου. Δεν κάνω πλάκα, έχω μερικές ιδέες για posts που πηγάζουν από τις συζητήσεις που κάνουμε εδώ στο φόρουμ (ναι καταλαβαίνω πως δεν είναι πολύ νορμάλ συμπεριφορά αυτή
):Είχα έτοιμα κάποια πράγματα και με βάση αυτά που έγραψα στον yawn.brigade χθες αποφάσισα να επιταχύνω αυτό το ποστ (αν και το είχα για αργότερα).
Αν κάνουμε μερικά βήματα πίσω μπορούμε να δούμε πως ο Elon Musk δεν είναι το πρόβλημα (το αίτιο δηλαδή). Είναι απλά σύμπτωμα μιας εποχής που μπλέκει την ιδιοκτησία με την εφεύρεση, το marketing με την επιστήμη, το podcast τυχαίων με την ιατρική, και το edgy χιούμορ των 14χρονων με κριτκή σκέψη.
Ο Musk θα ήθελε πολύ να είναι ο Τέσλα. Αλλά δεν. Είναι ο Έντισον. Ο Elon Musk είναι ο άνθρωπος που σου πουλάει πίσω το λεωφορείο ως "Boring Tunnel". Που υπόσχεται full self-driving εδώ και 10 χρόνια. Είναι ο CEO που σε μηνύει αν αποκαλύψεις ότι οι εργάτες του Tesla τραυματίζονται στις γραμμές παραγωγής. Είναι αυτός που έκανε retweet "pronouns suck", είπε ότι ο George Soros "μισεί την ανθρωπότητα", και παριστάνει τον σταυροφόρο της ελευθερίας του λόγου ενώ κάνει ban όποιον τον κοροιδεύει.
Όμως για εκατομμύρια ανθρώπους, είναι οραματιστής. Σωτήρας. Ο τύπος που Θα μας πάει στον Άρη.
Οι ιδεολογία μου είναι σχετικά ξεκάθαρη στους αναγνώστες του φόρουμ. Στο κείμενο αυτό δεν θα παριστάνω ότι δεν θα παραβάλλω τις ιδέες μου αλλά θα προσπαθήσω να τις περιορίσω και να μείνω όσο γίνεται σε γεγονότα. Δεν θέλω να κάνω τον αναγνώστη να τον μισήσει. Για αρχή θέλω να τον προσέξεις. Να δεις τις αντιφάσεις, τις ατάκες που αλλάζουν ανάλογα το κοινό, τα ψέματα που επαναλαμβάνονται τόσο ώστε να γίνουν θέσφατα.
Ο στόχος είναι να του αφαιρέσουμε το πέπλο του ήρωα και να τον τοποθετήσουμε εκεί που ανήκει. Δίπλα σε κάθε άλλον εργοδότη που έφτιαξε έναν μύθο για να μην ακούγεται η φωνή των εργατών του.
Κεφάλαιο 1: Ο Μύθος του Αυτοδημιούργητου
Υπάρχει η ιδέα ότι ο Elon Musk λέει ότι ξεκίνησε από το τίποτα. Το κοινό του τον φαντάζεται να φτιάχνει startups από το υπόγειο, με έναν παλιό 486 και κουπόνια για pizza. Οι υποστηρικτές του γράφουν ότι κοιμόταν στο γραφείο του και δούλευε 120 ώρες τη βδομάδα "για να πετύχει". Σαν να μιλάμε για μάρτυρα σε tech περιβάλλον.
Το πρόβλημα με αυτό δεν είναι απλώς ότι είναι υπερβολή. Είναι μεγάλο ψέμα.
Ο πατέρας του, Errol Musk, ήταν μηχανικός, επιχειρηματίας και σύμφωνα με συνεντεύξεις του ίδιου του Elon, είχε μερίδιο σε ένα ορυχείο σμαραγδιών στη Ζάμπια. Ο Elon ισχυρίστηκε αργότερα ότι δεν ξέρει καν αν υπήρχε αυτό το ορυχείο. Βέβαια, σε συνέντευξη στο Forbes είχε αναφέρει πως πήγαιναν στη Νέα Υόρκη και αγόραζαν Rolex με μετρητά από τις τσέπες τους. Η αλήθεια είναι εντελώς απλή. Ο Musk προέρχεται από λευκή, προνομιούχα οικογένεια στη Νότια Αφρική, με περιουσία, κοινωνικό κεφάλαιο και διασυνδέσεις. Και όμως, κατάφερε να πείσει εκατομμύρια ανθρώπους ότι είναι μία μίξη Νίκολα Τέσλα και Ρόκι Μπαλμπόα. Ένας αυτοδίδακτος οραματιστής που έτρωγε βραστά αυγά μέχρι να φτιάξει την Tesla (που δεν την έφτιαξε). Κανείς δεν λέει ότι δεν δούλεψε. Το θέμα είναι ότι δεν ξεκίνησε από το μηδέν.
Πώς ξεκίνησαν όλα: Zip2
Το Zip2, η πρώτη του επιχείρηση, δεν ήταν ιδέα του Elon. Ήταν του αδελφού του, Kimbal. Ο Elon είχε κάποιες τεχνικές γνώσεις, αλλά κυρίως είχε την οικονομική στήριξη από την οικογένεια. Οι πρώτες του προσπάθειες δεν θα έβλεπαν funding αν δεν υπήρχε χρήμα από το σπίτι. Η εταιρεία πωλήθηκε στην Compaq για περίπου $300 εκατομμύρια, και ο Elon βγήκε με $22 εκατομμύρια καθαρά. Από εκεί μπήκε στο PayPal.
Αλλά και εκεί, δεν ήταν "οραματιστής". Ήταν πρόβλημα. Ένας από τους αρχικούς συνιδρυτές είπε ότι δεν είχε ιδέα από software engineering και ότι επέμενε σε αλλαγές (όπως να αλλάξουν το backend της εταιρείας από Unix σε Windows
) που απειλούσαν να διαλύσουν τα πάντα. Ο ίδιος ο Peter Thiel τον αντικατέστησε. Ο Peter Thiel! Ο άνθρωπος που λέει ότι η δημοκρατία είναι εχθρός του καπιταλισμού. Όταν αυτός είναι η φωνή της λογικής, κάτι δεν πάει καλά με την πάρτη σου.Ο Elon ως προιόν δημοσίων σχέσεων (και αυτοπροβολής)
Το αφήγημα του αυτοδημιούργητου είναι όσο παλιός είναι και ο καπιταλισμός. Αλλά με τον Musk, έχουμε κάτι πιο εξελιγμένο. Έχουμε έναν self-mythologized άνθρωπο. Το PR του είναι τόσο ισχυρό που έχει καταφέρει να ξεπλύνει δεκαετίες προνομίου, αλαζονείας και επενδυτικής επιθετικότητας σε μερικά memes και μια ωραία πόζα δίπλα σε πυραύλους. Και κάπου εκεί μπορούμε να βρούμε είναι το πραγματικό ταλέντο του Musk. Όχι στην επιστήμη. Όχι στην διοίκηση. Αλλά στην υποκριτική.
Ακούγεται ήδη η φωνή από την προτελευταία σειρά "Ναι, και τι πειράζει που δεν ξεκίνησε από το μηδέν; Όλοι οι πλούσιοι έτσι ξεκινάνε". Ναι, αλλά αυτός παρουσιάζει τον εαυτό του σαν φαινόμενο ενάντια στο σύστημα. Σαν το παιδί που τα κατάφερε μόνο του, που δεν του χαρίστηκε τίποτα. Και αυτό είναι προσβλητικό για κάθε άνθρωπο που όντως ξεκίνησε από το τίποτα και πάλεψε για ψίχουλα. Δεν είναι μόνο το ψέμα που είναι προβληματικό. Είναι πως χρησιμοποείται σαν εργαλείο ιδεολογίας. Το αφήγημα "ο Elon τα κατάφερε άρα μπορείς κι εσύ" γίνεται όπλο κατά της συλλογικής δράσης. Όποιος δεν τα καταφέρνει, απλώς "δεν δούλεψε αρκετά." Όποιος ζητάει εργασιακά δικαιώματα, "δεν έχει όραμα." Και έτσι, ο Elon είναι ο ιδανικός εργοδότης για την εποχή του που σε εμπνέει να δουλέψεις υπερωρίες χωρίς να πληρωθείς, γιατί "έτσι κάνουν οι μεγάλες ιδέες".
Ο Musk λατρεύει να παρουσιάζεται ως "φυσικός", και καλά κάποιος που μπορούσε να συζητήσει φυσική με τον Feynman και να τον παρακαλάνε στο CERN να τους εξηγήσει πως τρακάρουν τα σωματίδια. Στην πραγματικότητα, όμως, το "πτυχίο Φυσικής" του είναι διακοσμητικό. Απ'όσο κατάφερα να δω το μόνο επίσημο πτυχίο του ήταν στη Διοίκηση Επιχειρήσεων (Wharton), και το "physics" προστέθηκε σε δεύτερο χρόνο, με ελάχιστο ακαδημαικό βάρος. Έχουν γραφτεί επίσης πράγματα για το PhD στο Stanford. Που το παράτησε σε δύο μέρες νομίζω; Παρ' όλα αυτά, ο μύθος του "παραλίγο διδάκτορα" συνεχίζει να ανακυκλώνεται. Είναι ο απόλυτος credential speedrunner με modus operandi δηλώνεις κάτι, το τουιτάρεις, το αναπαράγουν 50 άρθρα, et voilà έχεις πτυχίο.
Ο Μusk παριστάνει τον gamer για να φανεί πιο προσιτός στους "nerds" αλλά στην μανία του αυτή διέπραξε το ασυγχώρητο αδίκημα του stolen valor σε video games. Ισχυριζόταν ότι ήταν ανάμεσα στους "top 20 παίκτες του κόσμου" στο Diablo IV. Όποιος έχει ακουμπήσει αυτά τα παιχνίδια μία φορά στη ζωή του καταλαβαίνει την αντίφαση. Δεν υπάρχει περίπτωση να είσαι top πάικτης ενώ δουλεύεις "120 ώρες τη βδομάδα". Όταν όμως έπαιξε δημόσια Path of Exile 2 σεlivestream, το cringe έφυγε σε στρατοσφαιρικά επίπεδα. Το χειρότερο δεν είναι ότι αθέτησε τις προσδοκίες που και καλά έχουν τεθεί. Είναι ότι, "αγοράζοντας" μια επίδειξη δεξιοτεχνίας, ο Μusk απέδειξε πως είναι τόσο λιγούρης για αποδοχή, ένας βαθιά ανασφαλής άνθρωπος που έχει ανάγκη να εμφανίζεται "ένας από εμάς".
Κεφάλαιο 2: Ο Δισεκατομμυριούχος με τις 5 Αλήθειες και τις 4000 Υπερβολές
Ομολογώ πως ο Musk έχει ένα ιδιαίτερο ταλέντο: μπορεί να πει ψέματα, υπερβολές ή υποσχέσεις επιστημονικής φαντασίας με τέτοιο ύφος αυτοπεποίθησης, που σε κάνει να αισθάνεσαι χαζός αν αμφισβητήσεις το παραμικρό. Το χειρότερο είναι οι υπερβολές του δεν είναι "της στιγμής". Είναι επαναλαμβανόμενες, στρατηγικές, και αρκετά συχνά πολύ χρήσιμες στο να βγάζουν κάποιοι λεφτά
Hyperloop
Το 2013 ο Musk παρουσίασε το Hyperloop ένα "σχεδόν υπερηχητικό" μέσο μαζικής μεταφοράς που θα πήγαινε από το Λος Άντζελες στο Σαν Φρανσίσκο μέσα σε 35 λεπτά. Πέρασαν 10+ χρόνια, έγιναν μερικά demo που θύμιζαν γαμήλια καρότσα σε λούνα παρκ, και η τεχνολογία έμεινε στα χαρτιά.
Όμως κάθε φορά που έμπαινε στο τραπέζι η δημόσια χρηματοδότηση για κανονικά, γήινα τρένα υψηλής ταχύτητας, κάποιος πολιτικός ανέσυρε την "καινοτομία" του Musk σαν επιχείρημα. Το Hyperloop κατέληξε να είναι αντιπερισπασμός. Ένα corporate meme με σκοπό να σαμποτάρει τις επενδύσεις σε δημόσιες υποδομές.
Full Self-Driving από το 2016
Ο Musk υποσχέθηκε ότι μέχρι το 2017 τα Tesla θα μπορούν να πάνε από τη μία ακτή των ΗΠΑ στην άλλη, χωρίς να κάνεις εσύ σαν οδηγός τίποτα. Το 2024, το FSD ακόμα βρίσκεται σε beta. Οι οδηγοί Tesla πεθαίνουν επειδή εμπιστεύονται ένα προιόν που το marketing του ξεπερνά την πραγματικότητά του. Και φυσικά, η Tesla χρεώνει το FSD εδώ και χρόνια. Οποιαδήποτε startup στο Kickstarter το έκανε αυτό, θα είχε φάει μήνυση. Ο Elon το πουλάει σαν όραμα. Μάλιστα, όταν έγινε γνωστό ότι το περίφημο demo του FSD ήταν προβιντεοσκοπημένο και με ανθρώπινη παρέμβαση, ο Musk δεν απάντησε ποτέ επί της ουσίας. Γιατί να το κάνει όμως; Τα περισσότερα media δεν το ανέφεραν καν.
Το Starlink ως λύση στην παγκόσμια φτώχεια
Ο Musk λέει ότι θέλει να φέρει internet στα πιο απομακρυσμένα χωριά του πλανήτη. Τι δεν λέει; Ότι το αρχικό κόστος εγκατάστασης είναι εκατοντάδες δολάρια και η μηνιαία συνδρομή επίσης υψηλή. Δηλαδή, "διαδίκτυο για όλους", μόνο για όσους μπορούν να το αγοράσουν. Και μάλιστα, το Starlink υποστηρίζεται και από κρατικές συμβάσεις, γιατί η φαντασίωση της ιδιωτικής καινοτομίας πάντα χρειάζεται λίγη δημόσια επιχορήγηση για να σταθεί στα πόδια της.
"Dirt to Battery in 30 Days"
Ο Musk είπε σε επενδυτές πως η Tesla μπορεί να μετατρέπει πρώτες ύλες σε έτοιμες μπαταρίες "σε λιγότερο από ένα μήνα". Πρόκειται για μια συνειδητή εξιδανίκευση. Οι μπαταρίες της Tesla απαιτούν κοβάλτιο, λίθιο και νικέλιο που προέρχονται από εφοδιαστικές αλυσίδες με σοβαρότατες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αν ο Musk ήθελε πράγματι να αποδείξει ότι η αλυσίδα του είναι καθαρή, θα έδινε πρόσβαση σε ερευνητές. Δεν το κάνει.
Γιατί όλα αυτά συγχωρούνται;
Ο κόσμος αγαπά τα μεγάλα λόγια. Και τα media αγαπούν τους ανθρώπους που πουλάνε όνειρα με γυαλιστερό περιτύλιγμα. Ο Musk καταφέρνει να είναι στη μάπα μας σχεδόν κάθε μέρα, όχι γιατί κάνει κάτι αληθινά νέο, αλλά γιατί πουλάει ελπίδα στο χρηματιστήριο της προσδοκίας. Και όσο πιο πολλά λες, τόσο πιο δύσκολο είναι να θυμηθούν όλοι τι είπες πριν 3 χρόνια.
Εκεί παρατηρείται η εξής ειρωνεία: όταν ο Musk λέει μία αλήθεια μέσα σε δέκα υπερβολές, οι υποστηρικτές του το μετρούν σαν ποσοστό επιτυχίας και όχι σαν εξαπάτηση.
Κεφάλαιο 3: Ο εφευρέτης που δεν εφηύρε τίποτα
Ας ξεκινήσουμε με κάτι απλό και εύκολα αποδείξιμο. Ο Elon Musk δεν είναι εφευρέτης. Δεν είναι μηχανικός, δεν είναι προγραμματιστής, δεν είναι επιστήμονας. Αν όμως ρωτήσεις αρκετό κόσμο, θα σου πει ότι "ανακάλυψε το ηλεκτρικό αυτοκίνητο", ότι "έφτιαξε πυραύλους από το μηδέν", ότι "προγραμμάτισε τις πρώτες γραμμές του PayPal σε BASIC όταν φορούσε ακόμα πάνες".
Tesla: Η εταιρεία που παράτησε τους ιδρυτές της.
Ο Musk μπήκε στην Tesla, δεν την ίδρυσε. Την είχαν ιδρύσει οι Martin Eberhard και Marc Tarpenning. Ο Musk ήταν αρχικά επενδυτής. Έβαλε λεφτά. Και μετά άρχισε να βάζει και...λόγο. Ώσπου έγινε βασιλιάς. Μετά από μια σειρά εσωτερικών ρήξεων και ένα πραξικοπηματικό restructuring, οι ιδρυτές εξαφανίστηκαν, και ο Musk άρχισε να παρουσιάζεται ως "Founder και CEO".
Πραγματικά δεν μπορώ να βρω πιο ξεκάθαρη περίπτωση παραχάραξης της ιστορίας (cue χιτάκι παπάδων) στον χώρο της τεχνολογίας. Μάλιστα, ο Eberhard τον μήνυσε για δυσφήμιση, ακριβώς επειδή ο Musk παρουσίαζε τον εαυτό του ως ιδρυτή. Η υπόθεση λύθηκε εκτός δικαστηρίου, και πλέον, για να αποφευχθούν νομικές γκρίνιες, η Tesla λέει ότι έχει "πέντε ιδρυτές". Πρακτικά δηλαδή ο Musk έχωσε την μούρη του στην ίδρυση εκ των υστέρων.
Οι πατέντες που δεν έγραψε (αλλά μπήκε co-inventor)
Σε αρκετές από τις πατέντες της Tesla εμφανίζεται ως co-inventor. Μόνο που οι μηχανικοί που δούλεψαν πάνω τους αναφέρουν ότι ο Musk δεν συμμετείχε καθόλου στη διαδικασία. Δεν έγραψε τίποτα, δεν σχεδίασε τίποτα, δεν έκανε review, δεν υπέγραψε κώδικα. Τι έκανε; Πίεσε να προστεθεί το όνομά του. Για λόγους ιδιοκτησίας. Δηλαδή image ownership. Φυσικά δεν είναι ο μόνος που το έχει κάνει στην ιστορία της τεχνολογίας αλλά αυτό δεν τον κάνει λιγότερο απατεώνα.
Boring Company: Η εφεύρεση του τούνελ
Η Boring Company ξεκίνησε ως λύση για την κίνηση στους δρόμους. Η ιδέα ήταν να σκάψουμε υπόγεια τούνελ για να περνούν ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Τώρα κάντε το λίγο εικόνα. Τούνελ. Με αυτοκίνητα. Που περιμένουν σε σειρά. Που πάνε με χαμηλή ταχύτητα. Αν αυτό δεν είναι απλά ένα πανάκριβο και πανηλίθιο λεωφορείο, δεν ξέρω τι είναι.
Έστησαν την πρώτη εγκατάσταση στο Λας Βέγκας. Τεράστιο hype. Τελικά ήταν ένας στενός διάδρομος κάτω από τη γη, με Tesla που οδηγεί άνθρωπος. Δηλαδή ούτε καν αυτόνομο. Ο Musk πήρε την έννοια των υπόγειων υποδομών και την έκανε αξιοθέατο χωρίς λειτουργικότητα.
SpaceX: Τα λεφτά των άλλων καιοι ιδέες της NASA
Πρώτα απ’ όλα να ξεκαθαρίσω ότι η SpaceX είναι μια εντυπωσιακή εταιρεία που έχει καταφέρει πολλά και εντυπωσιακά πράγματα. Αλλά ας ξεκαθαρίσουμε μερικές παρανοήσεις: Ο Musk δεν σχεδίασε κανέναν πύραυλο. Ο Musk δεν έκανε τα μαθηματικά για καμία τροχιά. Ο Musk δεν ήταν στις ομάδες R&D που ανέπτυξαν συστήματα προσεδάφισης. Ήταν απλά ο τύπος με το χρήμα που προσέλαβε ανθρώπους με τεχνογνωσία. Μέχρι εδώ όλα καλά και νορμάλ. Το πρόβλημα είναι ότι μιλάει και παρουσιάζεται σαν να ήταν ο Oppenheimer της διαστημικής εποχής.
Στην πραγματικότητα η SpaceX έχει συμβάσεις δισεκατομμυρίων με τη NASA. Χρησιμοποιεί δημόσια γνώση και κρατική χρηματοδότηση, αλλά παρουσιάζεται σαν ο ιδιώτης που "ξεπέρασε τη γραφειοκρατία".
Ο Elon ως curator: Εφευρέτης ιδεών άλλων
Μπορούμε πλέον να αναγνωρίσουμε ένα pattern. Δεν φτιάχνει. Αγοράζει, μπαίνει, ελέγχει το brand. Δεν καινοτομεί. Συσκευάζει. Δεν εφευρίσκει. Καδράρει.
Φανταστείτε έναν DJ βάζει τραγούδια άλλων, κάνει remix με autotune και στα credits βλέπεις "All songs inspired by my αφεντομουτσουνάρα". Δεν είναι απαραίτητα κακό να είσαι curator. Είναι όμως κοροιδία να προσποιείσαι τον συνθέτη.
Κεφάλαιο 4: Εργοδότες του διαστήματος
Όσο ο Musk καλλιεργεί την εικόνα του οραματιστή, στο παρασκήνιο χτίζει έναν από τους πιο σκληρούς, αντι-εργατικούς μηχανισμούς στη Silicon Valley. Αυτός που υπόσχεται "ένα καλύτερο μέλλον για την ανθρωπότητα" είναι ο ίδιος που απολύει εργαζόμενους επειδή ζήτησαν τουαλέτα, που διώχνει συνδικαλιστές, και που πανηγυρίζει όταν διαλύει εργασιακά σωματεία.
Tesla: Ο θαυμαστός καινούργιος εργασιακός κόσμος
Στα εργοστάσια της Tesla, η εργατική πολιτική είναι copy-paste από δυστοπία. Τα στοιχεία θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι σοκαριστικά αλλά η αλήθεια είνια πως είναι σούπερ αναμενόμενα:
- Εργατικά ατυχήματα σε ποσοστά που ξεπερνούν κατά πολύ τον μέσο όρο του κλάδου.
- Συστηματικές πιέσεις σε εργαζόμενους να μην κάνουν διάλειμμα για τουαλέτα ή φαγητό.
- Απολύσεις εργατών που τόλμησαν να μιλήσουν σε δημοσιογράφους ή να υποστηρίξουν συνδικαλιστική δράση.
- Τεράστιο turnover προσωπικού.
Η Tesla κατηγορήθηκε επίσημα από το National Labor Relations Board των ΗΠΑ ότι παραβίασε εργατικά δικαιώματα. Ο Musk, αντί να υπερασπιστεί την εταιρεία του, έγραψε στο Twitter ότι "δεν χρειάζεσαι συνδικάτο όταν έχεις stock options". Βέβαια δεν έχουν όλοι stock options, αλλά έχουν όλοι ανάγκη να ζήσουν χωρίς να τους σακατεύει το εργοστάσιο.
Union-busting με στυλ
Είναι γνωστή η ύπαρξη οργανωμένης εκστρατείας κατά της συνδικαλιστικής δράσης στην Tesla. Κρυφοί έλεγχοι, ψυχολογική πίεση, παρακολουθήσεις. Αν οι εργάτες προσπαθούσαν να μιλήσουν σε δημοσιογράφους, υπήρχε σύστημα προειδοποίησης. Και δεν είναι μόνο τα εργοστάσια. Ο Musk καλλιεργεί ένα κλίμα που απαιτεί απόλυτη αφοσίωση και παθητική λατρεία. Όποιος δεν "ταυτίζεται με το όραμα" είναι περιττός. Όποιος ζητήσει σεβασμό στον χρόνο του, είναι "μαλθακός".
Την κουλτούρα αυτή την συναντάμε και στην SpaceX. Έργαζόμενοι που υπέγραψαν ανοιχτή επιστολή με αίτημα να σεβαστεί η εταιρεία την αξιοπρέπεια τους, απολύθηκαν μαζικά. Το "free speech" σταματά εκεί που ξεκινά η free agency (ένα μοναδικό μπασκετικό reference) των υπαλλήλων.
Και λίγη φυλετική διάκριση για γλυκάκι
Το εργοστάσιο της Tesla στην Καλιφόρνια κατηγορήθηκε επίσημα ότι λειτουργούσε με καθεστώς συστημικού ρατσισμού. Μαύροι υπάλληλοι κατήγγειλαν ότι δέχονταν ρατσιστικές προσβολές, ότι τοποθετούνταν σε πιο βαριές και επικίνδυνες θέσεις, και ότι οι καταγγελίες τους αγνοούνταν συστηματικά. Η πολιτεία της Καλιφόρνια μήνυσε την εταιρεία. Ο Musk είπε απλώς ότι πρόκειται για "ανυπόστατες κατηγορίες". Για έναν άνθρωπο που λατρεύει να μιλά για "meritocracy", το merit στα εργοστάσια του μοιάζει πιο πολύ με την απόλυτη υποταγή, και η "ισότητα ευκαιριών" μοιάζει πολύ με εκμετάλλευση.
Οραματιστής ή απλά ένα αφεντικό;
Ο Elon δεν φέρνει καμία επανάσταση. Φέρνει το εργοστάσιο του 19ου αιώνα σε καινούρια μορφή. Και το χειρότερο είναι ότι καταφέρνει να το πουλά ως απελευθερωτικό project. Όταν μια τεχνολογική εταιρεία παρουσιάζει την εργασιακή πειθαρχία ως "προσωπική ανάπτυξη", έχουμε φύγει από τον χώρο της καινοτομίας και μπήκαμε στα λημέρια της αίρεσης.
Κεφάλαιο 5: Η Κατάληψη του Twitter
Ο Elon Musk μπήκε στο Twitter σαν σπασικλάκι που κατάφερε να γίνει δημοφιλής. Μπήκε με διάθεση, έκανε αστεία, trolling (επιπέδου γυμνασίου), προμόταρε κάτι κουράδες κρυπτονομίσματα και γενικά το έπαιζε 14χρονος edgelord. Μέχρι που μια μέρα θύμωσε και είπε: "Θα το αγοράσω". Και το έκανε. Για 44 δισεκατομμύρια δολάρια.
Γιατί όμως; Για την "ελευθερία του λόγου" είπε. Αλλά όπως έχουμε δει, η κατάληψη του Twitter ήταν λιγότερο επένδυση και περισσότερο ολοκληρωτική επίθεση κατά της δημόσιας σφαίρας (σας παραπέμπω σε προηγούμενα ποστ για αυτή την έννοια
).Ελευθερία λόγου...λολ
Ο Musk αυτοπαρουσιάζεται ως υπέρμαχος της απόλυτης ελευθερίας του λόγου. Όμως η πράξη ήταν κάπως διαφορετική:
- Shadow bans σε λογαριασμούς που τον κορόιδευαν.
- Κατέβασε tweets και ολόκληρους λογαριασμούς δημοσιογράφων.
- Μπλόκαρε την πρόσβαση στο substack, όταν δημοσιογράφοι άρχισαν να τον κριτικάρουν εκεί.
- Επαναφέρει φασίστες, ενώ διώχνει αριστερούς, φεμινιστές, συνδικαλιστές.
Ο "ελεύθερος λόγος" του Musk είναι ένα δίκτυο ενός ατόμου, με τα όρια να εξαρτώνται από το εγώ του. Όταν ο Elon λέει "ελευθερία", εννοεί "ελευθερία για μένα".
"Ναι αλλά βάζει αξία!"
Όταν ανέλαβε, απέλυσε το 80% του προσωπικού μέσα σε λίγες βδομάδες. Όχι με κάποιο σχέδιο (φυσικά). Με ψυχολογικό εκφοβισμό όπως emails στις 2 το πρωί, απειλές για "hardcore commitment" κλπ. Το Twitter έχασε:
- τους μηχανικούς που κρατούσαν συστήματα live,
- τους moderators που εμπόδιζαν παιδική πορνογραφία και βία,
- τη διαφημιστική του βάση, επειδή κανείς σοβαρός χορηγός δεν θέλει το brand του δίπλα σε QAnon ψεκασμένους.
Έτσι, η πλατφόρμα υποβαθμίστηκε εντελώς τεχνολογικά και πολιτισμικά, ενώ ο Musk έκανε αναδιανομή της ορατότητας σε όποιον τον έγλειφε στο TL.
Το Twitter 2.0: Προσβολή, αυθαιρεσία, ιεραρχία
Η νέα πλατφόρμα ονομάστηκε "X". Είχε αρκετή πλάκα όταν άρχισε να βαφτίζει υπηρεσίες Χ-τάδε, όπως ξέρω γω Χ-music αλλά για κάποιο λόγο δεν είδαμε ποτέ το X-videos
Ο Musk έβαλε τη μπλε συνδρομή με την οποία σου πουλούσε την ελπίδα πως θα εμφανίζεσαι πιο ψηλά στο TL. Aγορά ορατότητας με λίγα λόγια. Μια χρηματιστηριακή έκδοση του κοινωνικού κεφαλαίου.Επίσης:- Πείραξε τους αλγορίθμους ώστε ό,τι κάνει like ή γράφει ο ίδιος, εμφανίζεται σε εκατομμύρια χρήστες.
- Έκανε rate limiting στην ανάγνωση tweets για να αναγκάσει χρήση του X app.
- Και φυσικά, έδωσε πρόσβαση σε alt-right επιρροές για "συμβουλευτική".
Αυτό δεν είναι καν απλές corporate κουράδες. Είναι μεταμοντέρνος αυταρχισμός σε soundtrack του Rick and Morty.
Γιατί αγόρασε τελικά το Twitter;
Ο Musk δεν είναι (πολύ) χαζός. Ξέρει ότι οι πύραυλοι θέλουν επενδυτές. Ξέρει ότι οι αυτοκινητοβιομηχανίες χρειάζονται hype. Ξέρει ότι το "μύθος" του, το brand "Elon", δεν μπορεί να ζήσει χωρίς ένα τεράστιο ηχείο. Το Twitter είναι ο μηχανισμός κατασκευής δημόσιας συναίνεσης. Είναι η πλατφόρμα στην οποία ο ίδιος ο Musk χτίζει τη δημόσια εικόνα του, καταστέλλει αμφισβήτηση, και κάνει testing στις αφηγήσεις του.
Δεν τον ενδιαφέρει να κερδίσει χρήματα. Τον ενδιαφέρει να μην υπάρχει δημόσιος χώρος στον οποίο δεν έχει έλεγχο. Καλωσήρθατε στον ιδιωτικοποιημένο διάλογο.
Κεφάλαιο 6: Η Ιδεολογία του Musk
(ή: καπιταλισμός με αποικιοκρατική αισθητική και 4chan)
Ο Elon Musk είναι φορέας μιας ιδεολογίας που συνδυάζει:
- ακραίο ατομικισμό τύπου Ayn Rand,
- τεχνοκρατικό μεσσιανισμό της Silicon Valley,
- νεο-αποικιοκρατική φαντασίωση
- και ένα πολιτισμικό σαβουάρ-βιβρ που έχει ξεπηδήσει από κατώγια του internet.
Ο Musk είναι το απόσταγμα του πώς η τεχνολογία μετατράπηκε σε θρησκεία, και ο ίδιος αυτοανακηρύχθηκε προφήτης. Τον ενδιαφέρει η ηγεμονία πάνω στον ορισμό της προόδου και όχι η πρόοδος η ίδια.
Η πολιτική του "free speech absolutism"
Ο Musk το παίζει υπερασπιστής της ελευθερίας του λόγου. Αλλά στην πραγματικότητα, αυτό που πρεσβεύει είναι το δίκαιο του ισχυρού. Ο πλούσιος έχει μεγάφωνο, ο φτωχός πνίγεται στη φασαρία. Ο φασίστας έχει δικαίωμα στη γνώμη του, ο τρανς ακτιβιστής όχι. Ο Musk έχει δικαίωμα να απολύει, αλλά όχι οι εργαζόμενοι να οργανώνονται. Η ελευθερία του λόγου γίνεται εργαλείο καταστολής, όχι προστασίας. Η ιδεολογία είναι πάρα πολύ απλή. Όλοι μπορούν να μιλούν, μέχρι να με ενοχλήσουν.
Η "εξυπνάδα" ως νέο είδος αριστοκρατίας
Μέσα από συνεντεύξεις, tweets και το έργο του, ο Musk προωθεί την ιδέα πως όσοι είναι "έξυπνοι" δικαιούνται παραπάνω χώρο, λόγο, εξουσία. Και ποιοι είναι έξυπνοι; Όσοι συμφωνούν με αυτόν. Είναι ένα νέο meritocracy-φετίχ, όπου εξυπνάδα σημαίνει και ηθική αξία. Ο Musk δεν ενδιαφέρεται για τον δημοκρατικό λόγο. Θέλει να αντικατασταθεί η δημοκρατία με "διακυβέρνηση των λογικών" και φυσικά, θεωρεί τον εαυτό του βασιλιά αυτού του γκρουπ.
Κι όμως, κάθε φορά που ανοίγει αυτό το ρημάδι το στόμα του για να μιλήσει σοβαρά για φιλοσοφία, πολιτική ή βιοηθική, ακούγεται σαν έφηβος που μόλις διάβασε το The Fountainhead και νομίζει πως ανακάλυψε τη σκέψη.
Το κενό στο μήνυμα
Η ιδεολογία του Musk δεν έχει καμία συνοχή. Είναι απλά αισθητική. Vibes. Δεν υπάρχει όραμα, υπάρχει μόνο το branding ενός οράματος.
Το μόνο σταθερό σημείο είναι ότι όλα πρέπει να περνούν από αυτόν. Η τεχνολογία, η επικοινωνία, η αφήγηση. Θέλει να είναι ο θεματοφύλακας του μέλλοντος. Και το μέλλον, αν βασιστεί σ’ αυτόν, είναι ένας ατομικιστικός εφιάλτης με ηλεκτρικό πριόνι.
Επίλογος: Ο Άνθρωπος που εφηύρε τον εαυτό του
Ο Elon Musk είναι ίσως το πιο πετυχημένο προϊόν της εποχής του. Όχι γιατί άλλαξε τον κόσμο με τις εφευρέσεις του αλλά γιατί κατάφερε να πείσει εκατομμύρια ανθρώπους ότι το έκανε.
Έβαλε το όνομα του πάνω σε πράγματα που δεν έφτιαξε, απέλυσε ανθρώπους που δούλευαν σε αυτά, εξαγόρασε πλατφόρμες για να προστατεύσει τη φήμη του, και μετέτρεψε την τεχνολογία από συλλογική προσπάθεια σε θρησκεία με αρχιερέα.
Το πρόβλημα δεν το εντοπίζω μόνο στον Musk. Είναι το σύστημα που τον γεννά και τον χρειάζεται. Ένα σύστημα που λέει:
- Δεν χρειάζεται να είσαι τίμιος, αν είσαι "ιδιοφυια",
- Δεν χρειάζεται να λογοδοτείς, αν έχεις λεφτά,
- Δεν χρειάζεται να φτιάχνεις κάτι, αν μπορείς να πείσεις ότι το φτιάχνεις.
Είναι ο Εντισον της εποχής των social media, το λευκό αγόρι με τα λεφτά του μπαμπά και την αίρεση από πίσω που μεγάλωσε και πήρε τον κόσμο στα χέρια του για να τον κάνει καθρέφτη του εγώ του αντί να τον αλλάξει.
Αν υπάρχει κάτι που αξίζει να κρατήσουμε από όλο αυτό το κατεβατό είναι το ότι δεν χρειαζόμαστε άλλους ήρωες-CEO. Χρειαζόμαστε συλλογική σοβαρότητα, όχι ατομική ματαιοδοξία.
Πόσο εύκολα πουλάς το μέλλον, αν έχεις λεφτά;
Ως συνήθως, σας ευχαριστώ πολύ αν φτάσατε ως εδώ. Δεκτές οποιεσδήποτε κριτικές σε στυλ, ύφος, δομή ώστε τα επόμενα να είνα καλύτερα
Η καρδιά μου πάει σε εσάς:
) οπότε θα το ξαναδιαβάσω το βραδάκι αλλά ήθελα να πω ένα ευχαριστώ 
