Σωτήριον έτος 1963 και η κατάσταση στο ελληνικό μπάσκετ είναι ως εξής:
- Ανεξάρτητη ομοσπονδία δεν υπάρχει. Όλα τα αθλήματα υπόκεινται ακόμα στην δικαιοδοσία του ΣΕΓΑΣ.
- Η Εθνική ήταν απούσα από την τελική φάση του Ευρωμπάσκετ του 1963 (το πρώτο στο οποίο υπήρχαν προκριματικά), ενώ νωρίτερα σε αυτό του 1961 είχε καταλάβει την... 17η θέση.
- Δεν υπήρχε ενιαία 1η κατηγορία σε διασυλλογικό επίπεδο. Υπήρχαν απλώς τα τοπικά πρωταθλήματα (κατά βάση το "Κέντρου" και το "Θεσσαλονίκης", με τις πρώτες 2-3 ομάδες του καθενός να συναντιώνται μέσα στο κατακαλόκαιρο για ένα τελικό τουρνουά, το οποίο και αναδείκνυε εν τέλει τον Πρωταθλητή Ελλάδος κάθε χρονιάς).
- Προφανέστατα ούτε κουβέντα για "έδρες" και κλειστά γήπεδα. Όλα τα ματς γινόντουσαν στο Παναθηναϊκό Στάδιο, είτε σε άλλους αντίστοιχους ανοιχτούς χώρους, γι' αυτό άλλωστε και η διεξαγωγή των ματς όσο πιο καλοκαίρι γινόταν.
- Το υπάρχον ευρωπαϊκό "Κύπελλο Πρωταθλητριών" ήταν επίσης σε βρεφικό στάδιο, πάντως στα 5-6 χρόνια ύπαρξής του ως τότε, καμία ελληνική ομάδα δεν είχε περάσει τον 1ο γύρο.
Εκείνη τη χρονιά λοιπόν, πάρθηκε η πρώτη σημαντική απόφαση για το μέλλον του αθλήματος, που δεν ήταν άλλη από την διεξαγωγή μίας ενιαίας Α' Κατηγορίας με τη συμμετοχή 10 ομάδων από όλη τη χώρα. Το σύστημα διεξαγωγής ήταν το απλούστερο δυνατό, με 18 αγωνιστικές και χωρίς πλέι-οφ (τα οποία ήταν ακόμη άγνωστη λέξη γενικά στην Ευρώπη). Μάλιστα, όποτε κάποια αθηναϊκή ομάδα ανέβαινε στην Θεσσαλονίκη (ή το αντίστροφο), έδινε 2-3 σερί ματς εκεί σε συνεχόμενες ημέρες, για την αποφυγή των πολλών μετακινήσεων.
Το πρώτο λοιπόν πρωτάθλημα Α' Εθνικής διοργανώθηκε το 1964 (και όχι το 1963-64, μιας που η "σεζόν" άρχισε τον Φλεβάρη του 1964 για να ολοκληρωθεί τον Ιούνιο) και ήταν μάλλον αρκετά αμφίρροπο, με την βαθμολογία να έχει ως εξής: (αναφέρουμε επίσης τους πρώτους σκόρερ των ομάδων)
ΑΕΚ 13-5 (Χρηστέας, Λαρεντζάκης, Βασιλειάδης, Μόσχος)
Ηρακλής 13-5 (Μπούσιος, Μούμογλου, Σιμιρδάνης, Βλαχόπουλος)
Παναθηναϊκός 12-6 (Πολίτης, Παναγιωταράκος, Ταβουλάρης, Βασιλακόπουλος)
Σπόρτιγκ 11-7 (Κολοκυθάς, Αλιπράντης, Μπαρλάς)
Άρης 11-7 (Μπουσβάρος, Τσιτούρας, Κατριός)
Πανελλήνιος 9-9 (Γκούμας, Γκιουσμάς, Λέκκας)
Τρίτωνας 6-12 (Κοντοβουνήσιος, Μαρκολέφας, Ξηρουγάκης)
ΧΑΝΘ 5-13 (Στεφάνου, Ροδόπουλος, Ζωηρός)
Ανατόλια 5-13 (Παρίσης, Παπαδήμας, Πασχάλης)
Ολυμπιακός 5-13 (Βαμβακούσης, Σπανουδάκης, Κατσαφάδος)
Τελικά, ΑΕΚ και Ηρακλής έδωσαν αγώνα μπαράζ, στο οποίο η Ένωση (και με τον Γιώργο Αμερικάνο στη σύνθεσή της, ο οποίος είχε αγωνιστεί σε μόλις 8 από τα 18 ματς του πρωταθλήματος) επικράτησε εύκολα με 94-74 και κατέκτησε τον τίτλο, διατηρώντας τα πρωτεία στην χώρα (είχε κατακτήσει και τον τίτλο του 1963).
Άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία:
- Οι "Πολίτης" και "Βασιλακόπουλος" του Παναθηναϊκού δεν είναι άλλοι φυσικά από τους Κώστα Πολίτη και Γιώργο Βασιλακόπουλο, με τον καθένα να διαγράφει την δική του ιστορία στο ελληνικό μπάσκετ αργότερα.
- Πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος ο 19χρονος Γιώργος Κολοκυθάς του Σπόρτιγκ, με 535 πόντους σε 18 ματς (29.7 μέσο όρο). Το ίδιο καλοκαίρι μεταγράφεται στον Παναθηναϊκό και, σύμφωνα με τους κανονισμούς της εποχής, κάθεται μία ολόκληρη σεζόν εκτός παρκέ για να μπορέσει να αγωνιστεί με τους πράσινους το 1966 πλέον.
- Πρώτος σκόρερ του Πανελληνίου, χωρίς να έχει κλείσει καν τα 18 του χρόνια, ο Βασίλης Γκούμας. 23(!) χρόνια μετά, την σεζόν 1986-87, θα βγει 2ος σκόρερ της Α1 πίσω μόνο από τον Γκάλη, έχοντας στο μεταξύ σημειώσει πάνω από 11000 πόντους στην Α' Εθνική. Συγκομιδή που θα ήταν ακόμη υψηλότερη αν δεν έκανε διάφορα "διαλείμματα" στην καριέρα του, λόγω τραυματισμών, οικονομικών διαφορών με τα εκάστοτε σωματεία του ή και τιμωριών από την ΕΟΚ.
- Η ΧΑΝΘ θα γλιτώσει τον υποβιβασμό χάρη στην παρουσία στα 7 τελευταία ματς του Γιώργου Τρόντζου, ο οποίος επέστρεψε μετά από 3 χρόνια στο Gonzaga. Και πώς αλλιώς άλλωστε, με ύψος 2.17 την εποχή που δεν υπήρχε κανείς άλλος στο πρωτάθλημα πάνω από 2 μέτρα.
- Τον υποβιβασμό δεν θα γλιτώσει τελικά ο παρηκμασμένος πλέον Ολυμπιακός, πρωταθλητής του 1960, με τον παίκτη-προπονητή Γιάννη Σπανουδάκη (τελευταίο εν ενεργεία εναπομείναντα της Εθνικής Ομάδας που είχε αγωνιστεί στους Ολυμπιακούς του 1952) να μην είναι αρκετός.
to be continued ......
- Ανεξάρτητη ομοσπονδία δεν υπάρχει. Όλα τα αθλήματα υπόκεινται ακόμα στην δικαιοδοσία του ΣΕΓΑΣ.
- Η Εθνική ήταν απούσα από την τελική φάση του Ευρωμπάσκετ του 1963 (το πρώτο στο οποίο υπήρχαν προκριματικά), ενώ νωρίτερα σε αυτό του 1961 είχε καταλάβει την... 17η θέση.
- Δεν υπήρχε ενιαία 1η κατηγορία σε διασυλλογικό επίπεδο. Υπήρχαν απλώς τα τοπικά πρωταθλήματα (κατά βάση το "Κέντρου" και το "Θεσσαλονίκης", με τις πρώτες 2-3 ομάδες του καθενός να συναντιώνται μέσα στο κατακαλόκαιρο για ένα τελικό τουρνουά, το οποίο και αναδείκνυε εν τέλει τον Πρωταθλητή Ελλάδος κάθε χρονιάς).
- Προφανέστατα ούτε κουβέντα για "έδρες" και κλειστά γήπεδα. Όλα τα ματς γινόντουσαν στο Παναθηναϊκό Στάδιο, είτε σε άλλους αντίστοιχους ανοιχτούς χώρους, γι' αυτό άλλωστε και η διεξαγωγή των ματς όσο πιο καλοκαίρι γινόταν.
- Το υπάρχον ευρωπαϊκό "Κύπελλο Πρωταθλητριών" ήταν επίσης σε βρεφικό στάδιο, πάντως στα 5-6 χρόνια ύπαρξής του ως τότε, καμία ελληνική ομάδα δεν είχε περάσει τον 1ο γύρο.
Εκείνη τη χρονιά λοιπόν, πάρθηκε η πρώτη σημαντική απόφαση για το μέλλον του αθλήματος, που δεν ήταν άλλη από την διεξαγωγή μίας ενιαίας Α' Κατηγορίας με τη συμμετοχή 10 ομάδων από όλη τη χώρα. Το σύστημα διεξαγωγής ήταν το απλούστερο δυνατό, με 18 αγωνιστικές και χωρίς πλέι-οφ (τα οποία ήταν ακόμη άγνωστη λέξη γενικά στην Ευρώπη). Μάλιστα, όποτε κάποια αθηναϊκή ομάδα ανέβαινε στην Θεσσαλονίκη (ή το αντίστροφο), έδινε 2-3 σερί ματς εκεί σε συνεχόμενες ημέρες, για την αποφυγή των πολλών μετακινήσεων.
Το πρώτο λοιπόν πρωτάθλημα Α' Εθνικής διοργανώθηκε το 1964 (και όχι το 1963-64, μιας που η "σεζόν" άρχισε τον Φλεβάρη του 1964 για να ολοκληρωθεί τον Ιούνιο) και ήταν μάλλον αρκετά αμφίρροπο, με την βαθμολογία να έχει ως εξής: (αναφέρουμε επίσης τους πρώτους σκόρερ των ομάδων)
ΑΕΚ 13-5 (Χρηστέας, Λαρεντζάκης, Βασιλειάδης, Μόσχος)
Ηρακλής 13-5 (Μπούσιος, Μούμογλου, Σιμιρδάνης, Βλαχόπουλος)
Παναθηναϊκός 12-6 (Πολίτης, Παναγιωταράκος, Ταβουλάρης, Βασιλακόπουλος)
Σπόρτιγκ 11-7 (Κολοκυθάς, Αλιπράντης, Μπαρλάς)
Άρης 11-7 (Μπουσβάρος, Τσιτούρας, Κατριός)
Πανελλήνιος 9-9 (Γκούμας, Γκιουσμάς, Λέκκας)
Τρίτωνας 6-12 (Κοντοβουνήσιος, Μαρκολέφας, Ξηρουγάκης)
ΧΑΝΘ 5-13 (Στεφάνου, Ροδόπουλος, Ζωηρός)
Ανατόλια 5-13 (Παρίσης, Παπαδήμας, Πασχάλης)
Ολυμπιακός 5-13 (Βαμβακούσης, Σπανουδάκης, Κατσαφάδος)
Τελικά, ΑΕΚ και Ηρακλής έδωσαν αγώνα μπαράζ, στο οποίο η Ένωση (και με τον Γιώργο Αμερικάνο στη σύνθεσή της, ο οποίος είχε αγωνιστεί σε μόλις 8 από τα 18 ματς του πρωταθλήματος) επικράτησε εύκολα με 94-74 και κατέκτησε τον τίτλο, διατηρώντας τα πρωτεία στην χώρα (είχε κατακτήσει και τον τίτλο του 1963).
Άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία:
- Οι "Πολίτης" και "Βασιλακόπουλος" του Παναθηναϊκού δεν είναι άλλοι φυσικά από τους Κώστα Πολίτη και Γιώργο Βασιλακόπουλο, με τον καθένα να διαγράφει την δική του ιστορία στο ελληνικό μπάσκετ αργότερα.
- Πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος ο 19χρονος Γιώργος Κολοκυθάς του Σπόρτιγκ, με 535 πόντους σε 18 ματς (29.7 μέσο όρο). Το ίδιο καλοκαίρι μεταγράφεται στον Παναθηναϊκό και, σύμφωνα με τους κανονισμούς της εποχής, κάθεται μία ολόκληρη σεζόν εκτός παρκέ για να μπορέσει να αγωνιστεί με τους πράσινους το 1966 πλέον.
- Πρώτος σκόρερ του Πανελληνίου, χωρίς να έχει κλείσει καν τα 18 του χρόνια, ο Βασίλης Γκούμας. 23(!) χρόνια μετά, την σεζόν 1986-87, θα βγει 2ος σκόρερ της Α1 πίσω μόνο από τον Γκάλη, έχοντας στο μεταξύ σημειώσει πάνω από 11000 πόντους στην Α' Εθνική. Συγκομιδή που θα ήταν ακόμη υψηλότερη αν δεν έκανε διάφορα "διαλείμματα" στην καριέρα του, λόγω τραυματισμών, οικονομικών διαφορών με τα εκάστοτε σωματεία του ή και τιμωριών από την ΕΟΚ.
- Η ΧΑΝΘ θα γλιτώσει τον υποβιβασμό χάρη στην παρουσία στα 7 τελευταία ματς του Γιώργου Τρόντζου, ο οποίος επέστρεψε μετά από 3 χρόνια στο Gonzaga. Και πώς αλλιώς άλλωστε, με ύψος 2.17 την εποχή που δεν υπήρχε κανείς άλλος στο πρωτάθλημα πάνω από 2 μέτρα.
- Τον υποβιβασμό δεν θα γλιτώσει τελικά ο παρηκμασμένος πλέον Ολυμπιακός, πρωταθλητής του 1960, με τον παίκτη-προπονητή Γιάννη Σπανουδάκη (τελευταίο εν ενεργεία εναπομείναντα της Εθνικής Ομάδας που είχε αγωνιστεί στους Ολυμπιακούς του 1952) να μην είναι αρκετός.
to be continued ......
να γράψεις αφιέρωμα στην χρυσή πεντάδα της ομάδας που τα ξεκίνησε όλα , κάτω από τις οδηγίες του σημαντικότερου Έλληνα προπονητή , και την αντέγραψαν οι Γιουγκοσλάβοι για να φτιάξουν τη σχολη τους ενω στην Ελλάδα (την) ξεχάσαν τις ρίζες τους 
1